عرفان و فیزیک جدید

در فیزیک کوانتوم نظریات جدیدی ارائه شده مبنی بر این‌که جهان چیزی جز وهم و خیال نیست. تا چند دهه پیش، از فیزیکدانانی مثل نیوتن که رویکرد تجربی داشتند آموخته بودیم که موجودیت جهان مستقل از آگاهی ماست و ما انسان‌ها باشیم یا نباشیم، جهان وجود دارد. ولی اکنون معلوم شده که برخورد ما با واقعیت آن قدرها هم انفعالی نیست. ذهن بشر از طریق مفروضات و مفاهیم پیشینش حتی در علمی‌ترین آزمایش‌ها هم مداخله می‌کند و در ماهیت واقعیت تاثیر می‌گذارد و بنابراین چیزی به نام بی‌طرفی کامل وجود ندارد. فیزیک جدید می‌گوید واقعیت ترکیبی از قوانین جهان خارج با رویکرد ذهنی مشاهده کننده است. آن قوانین قابل اندازه‌گیری است و ابهامی ندارد، ولی ذهن مشاهده کننده‌ها با هم فرق دارد. این دیدگاه عینی ـ ذهنی در باب عالم اعتقادات علمی و ریشه‌دار ما را با چالش بزرگی روبه‌رو کرده و چه بسا در آینده دیدگاه ما در باب واقعیت را به کلی تغییر دهد.